Demokrasinews Haber

Türkiye’de uzunca bir süreden beri egemen kılınmaya çalışılan ötekileştirici, kutuplaştırıcı politikalar sonucunda ölülere yönelik zaman zaman şiddet boyutuna varan saygısızlık ne yazık ki çetin biçimde sürüyor. Özellikle Türk, Sünni ve erkek kimlikleri dışında kalan toplumsal kimliklere sahip yurttaşların ölü bedenlerine yönelik, nefret içerikli, sözel ve fiziksel şiddet biçimleri her gün yeni örneklerle kamuoyuna yansıyor. Uzun yıllardır Türkiye’de mezarlıklara yönelik saldırı ve ihmal, cenazelerin sahipsiz kalması ve cenazelerin kimsesizler mezarlıklarına defnedilmesi veya ailelere kargoyla gönderilmesi ya da kutuda teslim edilmesi ve ölü bedenlerin zaman zaman doğrudan şiddete maruz bırakılması gibi ölümün haysiyeti ile bağdaşmayan tutum ve davranışlar yaşanıyor.

Ölülere yönelik bu tür pratiklerin yaygın bir biçimde yaşandığı yerlerden biri de hapishanelerdir. Açlık grevlerinin, ölüm oruçlarının ve ağır hasta mahpusların tahliye edilememesinin sıkça gündem olduğu Türkiye hapishanelerinde hayatını kaybeden çok sayıda mahpusun cenazesinin düşüncelerine, inançlarına ve kültürel özelliklerine uygun usullerde defnedilmesi engelleniyor. Bununla birlikte cenazelere tabut verilmemesi ve cenaze aracının tahsis edilmemesi gibi sıkça karşılaşılan engellemelerle hem ölen kişinin anısına saygısızlık hem de acılı yakınlarına eziyet ediliyor.

Bunun son örneği Afyon Bolvadin T Tipi Kapalı Cezaevi'nden tutulu bulunan mahpus Şefik Esen’in hayatını kaybetmesi sonucu yaşanmıştır. Ağır hasta mahpus Şefik Esen, 40 gündür tedavi görmekte olduğu Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Hastanesi’nde maalesef kurtarılamayarak hayatını kaybetmiştir. Ailesi Esen’in cenazesinin, hastalığı sonucunda bedeninde oluştuğu düşünülen açık yaralara gerekli tıbbi müdahaleler yapılmadan ve cenaze, nakil usullerine uygun tedbirler alınmadan kendilerine teslim edildiğini belirtmiştir. Memleketi Diyarbakır’a götürülmek istenen Esen'in cenazesinin hastanede kefenlenirken kana boyandığı ve babasının tüm ısrarlarına rağmen gerekli tedbirlerin alınmadığı, Ankara Esenboğa Havaalanı’nda uçağa taşınırken tabutunun altından kanların aktığı ve bu nedenle tabutun havaalanı personeli tarafından naylonla sarıldığı bilgileri basına da yansımıştır.

Şefik Esen’in cenazesine yönelik bu korkunç saygısızlığı kınıyoruz. Bu tutumu ölülerin haysiyetini ve anısını ayaklar altına alan bir uygulama olarak niteliyoruz. Bu görüntüler ölülerin onuruna yönelik bir saldırıdır. Bu tür tutum ve uygulamalar işkence ve kötü muamele yasağı, özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı, din ve vicdan özgürlüğü, eşitlik hakkı, ayrımcılık yasağı gibi temel hak ve özgürlüklerin ve etik ilkelerin pervasızca ihlalidir.

Cenazelerin usulüne uygun biçimde defnedilmesi, ölülerin hatırasına saygı gösterilmesi insanlık tarihi kadar eski ve hukukla güvence altına alınan kültürel, dini ve etik değerlerdir. Esen’in cenazesine yönelik bu saygısızlık hem ulusal hukuk hem de uluslararası hukuka aykırıdır. Bu saygısızlığa ve ihlallere yol açan tüm sorumlular hakkında derhal etkin bir şekilde soruşturma başlatılmalı, hakikat açığa çıkarılmalı ve bir daha asla yaşanmaması için sorumlular cezasızlık zırhıyla korunmamalıdır.

Esen’in cenazesine reva görülen bu kabul edilmez saygısızlığa karşı durmak ölülerin haysiyetini korumak, toplum olarak bir arada yaşama iradesine, insan hakları ve demokrasi değerlerine sahip çıkmaktır. Dolayısıyla devlet kurumlarından siyasi partilere, insan hakları örgütlerinden hukuk kurumlarına ve sivil toplum kuruluşlarına kadar vicdan ve sorumluluk sahibi herkesi bu korkunç tutum ve saygısızlık karşısında durmaya, ölümün haysiyetini korumaya davet ediyoruz.

İmzacı kurumlar

Ölüye Saygı ve Adalet İnisiyatifi (ÖSAİ)

İnsan Hakları Derneği (İHD)

Anadolu Yakınlarını Kaybeden Ailelerle Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (ANYAKAY-DER)

Medeniyetler Beşiğinde Yakınlarını Kaybeden Ailelerle Yardımlaşma Dayanışma Birlik ve Kültür Derneğine (MEBYA-DER)

Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Hukuk Dayanışma Dernekleri Federasyonu (MED-TUHAD-FED)

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (THİV)

Demokratik Alevi Dernekleri (DAD)

Şeyh Said Eğitim, Kültür ve Dayanışma Derneği

Alevi Bektaşi Federasyonu ve Birleşenleri

Din Alimleri Derneği

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği

Demokratik Alevİ Federasyonu

Barış Vakfı

Anka Alevi Kadınlar Birliği

Tevgera Jinên Azad (TJA)

Diyarbakır Tabip Odası

Hakkari Barosu

Muş Barosu

Batman Barosu

Van Barosu

Şırnak Barosu

Urfa Barosu

Mardin Barosu

Tunceli Barosu

Siirt Barosu

Kars Barosu

Ağrı Barosu

Bingöl Barosu

Diyarbakır Barosu

Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD)

Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı (TOHAV)

Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD)

Adalet İçin Hukukçular

Demokrasi İçin Hukukçular

Özgürlükçü Demokrat Avukatlar

Rosa Kadın Derneği

Kadın Kültür, Sanat ve Edebiyat Derneği

Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırmaları (Deneğî (Komeleya Lêkolînên Ziman û Çandên Mezopotamyayê)

Barış için Kültürel Araştırmalar Derneği

Ankara Gökkuşağı Aileleri Derneği

Kadın Zamanı Derneği

MA Müzik

Keskesor

Ortadoğu Sinema Akademisi Derneği

Mersin Yedi Renk LGBTİ Derneği

Dicle Kültür Sanat Derneği

SES Diyarbakır Şubesi